Basauriko Udalak Euskararen Egunaren bueltan antolatutako ‘Euskararen bide berriak’ ekintza sorta aurkeztu du. Azaroaren 27tik abenduaren 12ra bitartean, musika, antzerkia, kirola eta euskal kultura izango dira ardatz nagusiak, basauriarrei zuzendutako hamaika jarduerarekin.

Musika eta lehiaketei dagokionez, Playback eta Tik Toka izango dira protagonistak: Laugarren Playback Herri Lehiaketa (8-12 urte) azaroaren 28an izango da Solobarrian. Aldi berean, ikastetxeetako 13-16 urte bitarteko gazteei zuzendutako Tik Tok bideo lehiaketa berri bat jarri da martxan, euskararen erabilera sustatzeko helburuarekin.

Urtero bezala, Hitzaldi Musikatuak ere antolatu dituzte: Abenduaren 2an, Udal Musika Eskolako ikasleen emanaldi bereziarekin batera, Alex Sardui (Gatibu / Exkixu) eta Maitane Iruiñ (Mirua) artistek hitzaldi musikatuak eskainiko dituzte Social Antzokian. Sarrerak doan jaso daitezke Musika Eskolan eta Social Antzokian.

Bada, antzerkia, kirola eta umorea era ez dira faltako, eta protagonismo handia izango du azaroaren azken astetik aurrera: Azaroaren 28an, ‘Miñan’ antzezlana taularatuko da Social Antzokian. Bestalde, azaroaren 30ean, ‘Bertso garbitzailea’ umore-ikuskizuna egingo da Basozelaiko Zortziko plazan, familia osoarentzat.

Kirolari dagokionez, azaroaren 27an, Iñaki Artola pilotari profesionalak eta Iker Iriarte bere botilleroak ‘Kirolarien psikologia’ hitzaldia emango dute Artunduagako frontoian. Egun bi geroago, azaroaren 29an, larunbatez, egun osoko plan zabala antolatu da: Eguerdian, Emoiok herriko trikitilari taldearen kalejira izango da, eta 12:30ean Solobarrian ‘Txakolin eta Gazta dastaketa’ (izen-ematea beharrezkoa da). Gauean, 21:30etatik aurrera, Oihan Vega DJaren euskarazko musika saioak jarriko du jai-giroa Solobarrian.

Eta bukatzeko, Euskararen Nazioarteko Egunean, abenduaren 3an, ‘Basauriko Umeak Kantari’ ekintza egingo da herrian zehar. Azkenik, abenduaren 12an, Bolintxu AEK-k kudeatutako ‘Baskot Gaua’ euskal jaia ospatuko da San Jose ikastetxean, txano eta kapela bereziekin (gaia: Korrika).

Eusko Jaurlaritzak eskola-sukaldea martxan jarriko du Basaurin inguruko bederatzi ikastetxe publikori zerbitzu emateko.

Ekainean eman zuen horren berri, eta asmoa zen eskola-sukalde hori ikasturte honetarako prest egotea, baina oraindik ez da proiektua gauzatu.

Ildo horretan, eta Basozelai-Gaztelu ikastetxeko jantokian pasa den astean ikasle baten babarrun-platerean zizare bat agertu ostean, Basauriko sei ikastetxe publikoetako guraso elkarteek euren “kezka eta ezinegona” adierazi dute eskola-jantokien egungo egoeragatik.

Bizkotxalde, Sofia Taramona, Basozelai-Gaztelu, Arizko Ikastola, Kareaga Goikoa eta Etxegarai ikastetxeetako guraso elkarteek salatu dutenez, Eusko Jaurlaritzak “ez du oraindik ekainean iragarri zuen promesa bete”.

Itxaronaldia “luzea” dela adierazi dute Basauriko guraso elkarteek, “proiektuaren egoerari eta ezaugarri zehatzei buruzko berririk gabe”, diote, eta gaineratu dute: “Haurrek atzerapen hori jasaten jarraitzen dute”.

Gurasoen kexak publiko egin ostean, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak berretsi du Basaurin eskola-sukaldea martxan jartzeko bere “konpromiso irmoa”.

“Hilabeteak daramatzagu lanean irtenbide onenaren bila Basauriko ikastetxeetan kalitatezko jantoki zerbitzua bermatzeko”, adierazi dute Hezkuntza Saileko ordezkariek.

Basaurin dagoeneko “hainbat alternatiba tekniko” aztertu dituztela esan dute, “herriko hezkuntza-zentroen beharrei eraginkortasunez erantzuten dien proiektu bat definitzeko”.

Era berean, Basauriko guraso elkarteekin bilduko direla zehaztu dute Hezkuntza Sailetik, “egindako aurrerapenak partekatzeko eta hurrengo urratsak azaltzeko”.

Basauriko guraso elkarteko ordezkariekin harremanetan jarri da GEURIA, eta adierazi dute oraindik ez dutela bilera horren berririk: “Bilera guk eskatu genuen, baina oraindik ez digute erantzunik eman”.

Basauriko Udalak, bere aldetik, guraso elkarteen eskaerei babesa eman die, eta “behar horiek dagozkien erakundeei helarazteko egindako lan bateratua eta etengabea” azpimarratu dute.

“Eusko Jaurlaritzarekin etengabeko harremana mantentzen dugu proiektuaren berri izateko, eta esan digute proiektua aurrera doala”, diote udal ordezkariek.

Ildo horretan, Basauriko Udalak adierazi du proiektu hau “ahalik eta azkarren” gauzatu dadin eta, “kalitatezko zerbitzu baten adibide izan dadin”, beharrezkoa den guztian laguntzeko eta lankidetzan aritzeko prest dagoela. 

Basozelai-Gaztelu ikastetxeko jantokian pasa den astean ikasle baten babarrun-platerean zizare bat agertu ostean, Basauriko sei ikastetxe publikoetako guraso elkarteek euren “kezka eta ezinegona” adierazi dute eskola-jantokien egungo egoeragatik.

Bizkotxalde, Sofia Taramona, Basozelai-Gaztelu, Arizko Ikastola, Kareaga Goikoa eta Etxegarai ikastetxeetako guraso elkarteek salatu dutenez, Eusko Jaurlaritzak “ez du oraindik ekainean iragarri zuen promesa bete”: Basaurin eskola-sukalde bat martxan jartzea, inguruko bederatzi ikastetxe publikori zerbitzu emateko, hain zuzen.

Jaurlaritzaren asmoa zen eskola-sukalde hori martxan egotea ikasturte honetan, baina oraindik ez da proiektua gauzatu.

Itxaronaldia “luzea” dela adierazi dute Basauriko guraso elkarteek, “proiektuaren egoerari eta ezaugarri zehatzei buruzko berririk gabe”, diote, eta gaineratu dute: “Haurrek atzerapen hori jasaten jarraitzen dute”.

Gurasoen kexak publiko egin ostean, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak berretsi du Basaurin eskola-sukaldea martxan jartzeko bere “konpromiso irmoa”.

“Hilabeteak daramatzagu lanean irtenbide onenaren bila Basauriko ikastetxeetan kalitatezko jantoki zerbitzua bermatzeko”, adierazi dute Hezkuntza Saileko ordezkariek.

Basaurin dagoeneko “hainbat alternatiba tekniko” aztertu dituztela esan dute, “herriko hezkuntza-zentroen beharrei eraginkortasunez erantzuten dien proiektu bat definitzeko”.

Era berean, Basauriko guraso elkarteekin bilduko direla zehaztu dute Hezkuntza Sailetik, “egindako aurrerapenak partekatzeko eta hurrengo urratsak azaltzeko”.

Basauriko guraso elkarteko ordezkariekin harremanetan jarri da GEURIA, eta adierazi dute oraindik ez dutela bilera horren berririk: “Bilera guk eskatu genuen, baina oraindik ez digute erantzunik eman”.

Basauriko Udalak, bere aldetik, guraso elkarteen eskaerei babesa eman die, eta “behar horiek dagozkien erakundeei helarazteko egindako lan bateratua eta etengabea” azpimarratu dute.

“Eusko Jaurlaritzarekin etengabeko harremana mantentzen dugu proiektuaren berri izateko, eta esan digute proiektua aurrera doala”, diote udal ordezkariek.

Ildo horretan, Basauriko Udalak adierazi du proiektu hau “ahalik eta azkarren” gauzatu dadin eta, “kalitatezko zerbitzu baten adibide izan dadin”, beharrezkoa den guztian laguntzeko eta lankidetzan aritzeko prest dagoela. 

Basozelai-Gaztelu ikastetxeko jantoki zerbitzuan ikasle baten babarrun-platerean zizare bat agertu zela salatu zuen pasa den astean guraso elkarteak.

Gertakari horren aurrean, Basauriko sei ikastetxe publikoetako guraso elkarteek euren “kezka eta ezinegona” adierazi dituzte eskola-jantokien egungo egoeragatik.

“Zerbitzu honen azpikontratazioak gertakari onartezinak eragiten ditu oraindik ere: menu ez osasungarriak, kalitate eta kantitate txikikoak; osagai izoztu eta aurreprestatuekin egindako elaborazioak eta janari ultra prozesatua; entregak ez betetzeagatik termoetan denbora gehiegi ematen duten janariak: ikastetxeen errealitatearekin bat ez datozen ratioak dituzten langile gutxiegi; eta langileen ordezkapen falta… Horrek guztiak gure seme-alaben beharrak betetzen ez dituen elikadura eta behar bezala eman ezin den zerbitzua eragiten ditu”, salatu dute Bizkotxalde, Sofia Taramona, Basozelai-Gaztelu, Arizko Ikastola, Kareaga Goikoa eta Etxegarai ikastetxeetako guraso elkarteek.

Era berean, Eusko Jaurlaritzak ekainean iragarri zuen promesa ikasturte honen hasieran Basaurin eskola-sukaldea martxan jarriko zuela adierazten zuena kritikatu dute guraso elkarteek.

“Alderdi guztiei gogorarazi nahi diegu oraindik gauzatu gabe dagoela iragarri zuten promesa jangela-sistema aldatzekoa eta udal-sukalde bat ezartzekoa”, diote.

Itxaronaldia “luzea” dela adierazi dute, “proiektuaren egoerari eta ezaugarri zehatzei buruzko berririk gabe”, diote, eta gaineratu dute: “Haurrek atzerapen hori jasaten jarraitzen dute”.

“Onartezina gure haurren ongizatea gutxiesten jarraitzea. Epe laburrean benetako aldaketa aldarrikatzen jarraituko dugu, eta familia guztiak animatzen ditugu jantokien eredua behingoz alda dadin exijitzera”, diote.

Azaroaren 25a bakoitzean, mundua berriz mugitzen da emakumeen kontrako indarkeria matxistaren errealitatearen aurrean. Hala ere, Basaurin eta Euskal Herriko beste hainbat lekutan, astintze hori ez da itzultzen erantzun nahikorik edo arreta duinik emakume hauei emateraino, indarkeria hori jasaten duten emakumeei. Arau-aldaketak eta arazoaren ikusgarritasun gero eta handiagoa izan arren, biktima askok ate itxiak aurkitzen jarraitzen dute, protokoloak eraginkorrak ez direnak eta instituzioek sentsibilitaterik ez dutela erakusten dutenak, eta askotan salatzen duten indarkeria bera errepikatzen dutenak. Errealitate hau larriagotzen da migratutako emakumeen kasuan, baliabideetara sarbide oztopo handiagoekin aurrez aurre

Indarkeria matxista ez da bakarrik bikoteen edo bikote ohien arteko arazoa. Emakumeen bizitzan zehar zeharkatzen duten desberdintasun estrukturalen adierazpena da, familia, lan, hezkuntza, osasun eta gizarte eremuetan. Legeak argi uzten du: indarkeria matxista emakumeengan egiten den indarkeria mota guztia barne hartzen du, sexu-indarkeria, feminizioa, trafikoa, ustiapena, genitalen mutilazioa, ezkontza behartuak, indarkeria digitala, obstetrikoa eta instituzionala barne. Hala ere, biktimak jasotzen duten arreta murriztailea izaten da, eta beren errealitateen konplexutasuna alde batera uzten du.

Basaurin, beste hainbat udaletxeetan bezala, baliabideak aktibatzea funtsezkoa da emakumeek indarkeria egoeratik irteteko: arreta psikologikoa eta juridikoa, etxebizitzara sarbidea, independentzia ekonomikoa eta laguntza soziala. Baina zer aurkitzen dugu emakumeek zerbitzuetara jotzen dutenean? Ertzaintzan, Osakidetzan, Gizarte Zerbitzuetan eta Udal Polizian prestakuntza gabeziak; zerbitzuen artean datu deskoordinatuak eta bikoiztuak; eta indarkeria matxistaren kontzeptualizazio mugatua, forma guztiak kontuan hartu gabe. Hau guztia arreta txarrean islatzen da, emakume askok behar duten laguntza jasotzen ez duten eta kasu batzuetan berriro biktimak bihurtzen diren tokian.

Indarkeria instituzionala eguneroko errealitatea da. Udal-baliabideei sarbidea ukatzen zaienean, biktima ziurtagiria atzeratzen denean edo emakumearen kontakizuna alde batera uzten denean, indarkeria errepikatzen da, berez, horren alde borrokatu nahi dena. Mugimendu feministak emakumeen kontra indarkeriaren aurkako borrokaren motorra izan da eta izaten jarraitzen du: kaleak hartu ditugu, emakumeak lagundu ditugu, arreta egokia eskatzen dugu eta erasotzaileak salatu ditugu. Baina erakundeek arreta integral eta baliabide beharrezkoak bermatzeko ardura dute. Agente bakoitzak bere erantzukizunak berehala hartu behar ditu.

Ezin dugu Basaurin soilik fokoa jarri. Zaurgarritasun egoeran dauden emakumeen independentzia ekonomikoa ere arriskuan dago. Euskal Itunaren 14/2022 Legeak diru-sarreren berme sisteman uste du bizilekua bi urtez baino gehiago partekatzen duten pertsonak familia-unitate bera osatzen dutela, baina kontuan hartu gabe etxebizitzara sarbidearen zailtasuna duten emakume askoren errealitatea, eta horrek beste pertsona ezezagun batzuekin bizitzera behartuta daudelako. Honek diru-sarreren murrizketa edo ukapena eragin dezake, eta prozesu administratibo luzeekin egoera prekarioagoan uzten ditu.

Justizia arloan emakume askok berriro biktimizatuta daude. Defentsa-abokatuak, askotan lan kargatuak eta prestakuntza egokirik gabe, ez diete emakumeei euren eskubideak azaltzen eta ez dute prozesuetan laguntzen, eta horrek haien mesederako kaltegarriak diren akordioak onartzera eramaten dituzte. Prestakuntza eta sentsibilitate handiagoa duten profesionalak behar ditugu, eta lan-baldintza egokiak haiek prozesu hauetan behar duten arreta eta denbora eskain dezaten.

Indarkeria matxista gazteenen artean ere presente dago. Baliabideetara heltzen diren kasuak arrisku handikoak izaten dira, bizitza eta osasun fisikoaren kontrako jokaera larriak eta indarkeria psikologiko handia, barne., Faxista eta matxista erreakzionarioaren olatuaren aurrean, ezinbestekoa da gazteen artean sentsibilizazioa eta kontzientzia sortzea, indarkeria matxistak ohikoak ez direla ulertaraziz eta auto-defentsa feministako espazioak sortuz.

Beraz, honakoa jakin nahi dugu: Noiz izango dute arreta ona emakumeen kontrako indarkeria biktimek? Erreparazioa baliabideak aktibatzearekin eta onarpenarekin hasten da. Poliziaren txostena zerbitzu sozialetara igortzen al da indarkeria egoera bakoitzean? Zer jarraipen egiten zaie deribatutako emakumeei? Baloratzen al da egoki etxean indarkeria bizi izan duten adingabeen arreta? Zergatik, Basauriko larrialdietarako pisua hutsik egon den bitartean, 19 emakume bideratu dituzte Bilboko Foru Aldundiko zentrora? Ez al dago Basaurin indarkeria matxistarekin aurrez aurre dauden eta etxebizitza behar duten emakumeetarik bat ere sarbidea lortzeko baldintzak betetzen dituena? Zeintzuk dira udal baliabideak erabiltzera oztopatzen duten baldintzak? Udalak baliabide nahikorik al ditu indarkeria matxistako biktimen errealitate konplexuak artatzeko?

Indarkeria matxista emakume gutxiren arazoa ez da. Gizarte eta osasun publiko arazoa da, eta gizarte osoari eragiten dio. Arreta duina, osoa eta feminista eskatzen dugu biktimentzat. Eskaintzen ditzatela erakundeek euren erantzukizunak betetzeko. Eskaintzen diegu agente bakoitzari bere betebeharrak berehala hartzeko. Eta indarkeria matxistaren aurrean ez dezala inork urrats bat ere egin atzera.