“Nortasun berezi, xelebre eta irribarretsua duten artistez osatutako konpainiak ezinezkoarekin jolas egin asmo du, eta beren ametsetako ikuskizuna eskaini. Beren arte eskuzabal eta herrikoia erakutsi nahi digute. Beren lanbidea, edertasuna eta ausardia elkarbanatu nahi dute herri osoarekin, adin eta maila guztietako herritarrekin”.

Hori da Iker Galarzak sortu duen Gure Zirkuaren definizioa eta helburua. Apustu arrakastatsua izan da Euskal Herriko lehen zirku ibiltariarena, eta udaberriarekin batera euren zazpigarren birari ekin diote. Urte hasieran “Gure zirkua heldu da” dokumentala estreinatu zuten Eitb-ren Nahieran plataforman.

Lehen aldiz euren karpa Hego Uriben altxatuko dute, Arrigorriagan. Maiatzaren azken egunean helduko dira kiroldegiko PP2ra, eta honako hauek dira guztira egingo dituzten 8 saioen egunak eta ordutegiak:

Maiatzak 31 19:00

Ekainak  1 16:30 eta 19:00

Ekainak 2 12:00 eta 17:00

Ekainak  7 19:00

Ekainak 8 16:30 eta 19:00

Arrigorriagako Osasun eta Higiene auzoa herriko txikienetakoa da, eta dituen berezitasunengatik saneamenduarekin eta hornidura sarearekin lotutako hainbat behar pilatu ditu urteetan zehar. Gauzak horrela, udal gobernua lanean hasi zen 2019an auzotarrekin batera.

Ordutik hona, hainbat pauso eman dituzte: alde batetik, Ur Partzuergoarekin lotutakoak, saneamendua eta hornidura dela eta. Bestetik, obra zibila aurrera eramateko konpromisoa hartu zuen Arrigorriagako Udalak. Horretarako, beharrezkoa zen  auzotarrak komunitate gisa eratzea, bidean agertu eta agertuko diren hainbat oztopori aurre egiteko.

Aste honetan egin duten bileran proiektua garatu ahal izateko txostena aurkeztu die udalak auzotarrei, aztertu dezaten. Behin hori zehaztuta, eta udaleko arduradunek azaldu dutenaren arabera “bi aldeen adostasunarekin, udalak beharrezko mekanismoak jarriko lituzke martxan Osasun eta Higiene auzoaren berrurbanizazioari ekiteko”.

Maite Ibarra alkateak, bere aldetik, proiektuaren garrantzia nabarmendu nahi izan du: Osasun eta Higiene ardura eta heldutasun politikoaren eredu izaten ari da. Gobernutik merezi duen inbertsioa egingo dugu
auzo honetan, eta auzokideek jarrera aktiboa eta kolaboratiboa erakutsi dute, eta hori eskertzekoa da”.

Basauriko Sagarrak Ekologista Taldeak Arrigorriagako balio natural eta historiko handiko ingurune txikiak bisitatuko ditu datorren apirilaren 28an. Zehazki Arrigorriagako erdigunea, Mendikosolo parkea eta Abrisketako Done Peri baseliza bisitatuko dituzte parte-hartzaileek Ekologistak Martxaneko Eduardo Renovales kidearen eskutik.

Txangoa egun erdikoa izango da, 09:00etatik 14:00ak arte, gutxi gorabehera. Hitzordua apirilaren 28a izango da eta geralekua Basauriko Bidebieta geltokia izango da, 09:00etan. Espero dute 09:30ean Arrigorriagara heltzera.

“Bisita Arrigorriagako tren geltokian hasiko dugu eta lehenengo geldialdia ondoko Teodosia Ortega parkean egingo dugu”, azaldu dute elkartetik. “Aurkezpenaren eta agurraren ondoren, gauden lekuaz, zuhaitz esanguratsuenez eta hiri-inguruneetako parkeen balioaz egingo dugu berba”.

Antzara bat, Mendikosolon // Geuria

Arrigorriagako herrigunetik Mendikosolora abiatuko dira eta bidean inguru urbanizatuko harizti batean geldialdia egingo dute eta hortik zuzenean Mendikosolo parkeko sarrerara joango dira. Sarreran bertan parkeko iraganaz eta bertako balio naturalez berba egin ostean, presako aldamenetik doan bideari ekingo diote eta Mendikosolo atzean utziz mendian gora abiatuko dira.

Igoeraren amaieran Abrisketako Done Peri baselizara helduko dira ibiltariak eta tenpluaren historiaz eta inguru txiki honetan egindako azken ikerketen inguruan hitz egiteko aukera izango dute.

Teresa Campos, Abrisketako Done Peri baselizako ikerketetan // Geuria

Kontuan hartzekoak

Lehenik eta behin, ibilaldia herritar guztiei zabalik dago eta bertan hartzeko izena ematea beharrezkoa dela iragarri dute Sagarraketik. Izen emateak webgune honen bidez egin daitezke eta izena emateko azken eguna apirilaren 25a izango da.

Bestalde, ibilbidea modu egokian egiteko zapata erosoak eta makila eramatea gomendagarria dela azpimarratu dute elkarteko kideek eta Mendikosolotik Abrisketako San Pedrora doan igoera “zailtasun ertainekoa” bezala definitu dute.

​​​Datorren apirilaren 18an Sukaldaritza tailerra prestatu dute Arritxikerrakekoek bi eta sei urte bitarteko txikientzat, Arrigorriagako Edurne Garitazelaia kultur etxeko Azokea aretoan.

Familiak euskaraz aritzeko jarduera honek txanda bi izango ditu: lehena bi eta lau urteko haurrei zuzenduta dago eta 17:00etatik 17:40etara izango da. Bigarren saioa 17:45etik 18:30ra izango da, lau eta sei urtebitartekoentzat.

Edukiera mugatuko ekintza izango da eta Arritxikerraketik azaldu dute izena emateko arritxikerrak@gmail.com​ idatzi behar dutela intersdunek. Bertan, ume kopurua eta horien adina zehaztu beharko da.

Ez dira urriak gure herrietako kaleek, izkinek, zubiek eta eraikinek biztanleon oroimenean berpizten dituzten istorioak. Porlanez, metalezko zutoinez, beiraz eta harriz jaikiarazitako eraikuntza bizigabeek, itxura sendo eta mardularen atzean, bizipenek lekuei ematen dieten sentimendu hori ezkutatzen dute. Ez daude zentzu biologikoan bizirik, inork ez ditu erditu eta munduak ez die negarrez ospatutako ongietorria eman, baina gure herriko eraikin batzuk gure artean daudenen eta jada ez daudenen izerdi, bihotz-taupada eta malkoz jaio dira. Egunerokotasunak eragiten duen axolagabetasun horrek ez diezagula iruzur egin, historia ez da soilik monumentuetan aurkitzen. Istorio eta historia handikoa dugu gure institutua bera. Aurten 25 urte beteko ditu, mendiaren maldari oratuta, Dinamita parke zaharrerako bidean dagoen eraikuntzak. Institutuaren zimenduen ezarpena, ordea, ez zen bidearen hasiera izan, borroka neketsu eta oztopatu baten eta hezkuntza-eredu jakin baten aldeko elkarlanaren emaitza baizik. Ideia hori errealitate bihurtzeko lan egin zuten irakasle batzuen ahotsa orriotara ekarri dugu. 

Hezkuntzaren berregituraketa

XX.mendeko azken hamarkada hezkuntza arloan aldaketa nabarmena eragingo zuen lege batekin abiatu zen. Ikastetxeek autonomia irabazteaz gain, hezkuntzaren deszentralizazioa onartuz, LOGSE legeak Oinarrizko Hezkuntza Orokorraren sistema baztertu zuen. Horrela, derrigorrezko hezkuntza 14 urtetik 16 urtera luzatzen zen, 7. eta 8. maila desagerraraziz eta Bigarren Hezkuntza lau mailatara luzatuz, besteak beste. Horrelako eraldaketa batek, ordea, sistema osoaren berregituratze baten beharra zuen eta ezin zen besterik gabe egin. Ondorioz, lege berriak zehaztutako hezkuntza-egitura pixkanaka-pixkanaka hasi zen ezartzen. 

Elkarlanaren indarra

Hezkuntzaren berregituraketaren testuinguruan, Arrigorriaga, Ugao-Miraballes, Arrankudiaga eta Zaratamoko gazteriaren etorkizuna markatuko zuen erabaki bat hartu zuten herri horietako eskoletako irakasle eta gurasoek: institutu publiko eta euskaldun baten aldeko apustua egitea. Helburu honetara heltzeko bidea, alabaina, ez zen samurra izan. Lehen pausua, 1996. urteko urtarrilean eman zen, Arrigorriagako institutu berria eskola-mapari erantsi zitzaionean. Eraikuntza-lanak, ordea, ez ziren 1998. urteko uztailerarte hasi eta beraz, institutua eraiki bitarteko urte horietan erakundeak alternatiba bat bilatu baino beste aukerarik ez zeukan. Honen aurrean eta aldi baterako neurri bezala, Hezkuntza-ordezkaritzak ikasleak Basaurira bidaltzeko proposamena egin zuen. Honen aurrean, guraso eta irakasleek tinko jositako harreman-sareak ezezko erantzun argia eman zuen, eztabaida eta manifestazioek azaleratu zutena. Herritar horiek egindako borrokak bide eman zuen ikasleak nor bere eskolan geratzera. Beraz, institutuaren jarduna  hiru ikastetxeetan banatuta hasi zen.

Eraikitzearen erronka 

Eraikuntza prozesua, ez zen soilik eraikinarena izan, hezkuntza-zentroaren eredu pedagogikoa eratu behar zen. Sorkuntza lan horretan ezinbestekoa izan zen irakasleen inplikazioa eta lankidetza. Azken finean, lau herrik partekatzen zuten ilusio eta helburua zen eta irakasleak bertakoak izateak ere eragin handia izan zuen. Irakasleak izateaz gain, asko gurasoak ere baziren eta haien seme-alaben etorkizunerako inbertsio gisa ikusten zuten egin beharreko lana. 

Lehen ikasturtean lehen eta bigarren mailek Arrigorriaga, Ugao-Miraballes eta Zaratamoko eskoletan aurkitu zuten jarduteko lekua. Hurrengo ikasturteetan, ordea, hirugarren eta laugarren maila kokatzerako orduan, Arrigorriagako Atxukarro industriaguneko eraikin batera lekualdatu zituzten ikasleak, gaur egunean APNABIren zentroa dagoen eraikinera. Banaketa honek, irakasleen mugimendu etengabearen eta ordutegien egituratze perfektuaren beharra zuen. Espazioa lortzeko zailtasunei, material eta baliabide gabezia batzen zitzaizkion. Hala eta guztiz ere, hasiera-hasieratik zentroaren izen eta izaera ezaguna dugun Arrigorriagako Institutuaren bera zen, bai juridikoki eta bai pedagogikoki ere. Eraikina alde batera utzita, beraz,  ikasketa-zentroak 28 urte beteko ditu aurten.

Eraikin berrian

Hiru urte luzeren ostean eta XXI.mendearen atarian, 1999-2000 ikasturtea IES Arrigorriaga BHI institutu berrian abiatu zen. Mikel Alonsotegi kalearen lehenengo zenbakian larrez inguraturik zegoen eraikina, Santo Kristo futbol zelaiaren, ermitaren eta herriko hilerriaren ondoan. Sarrera hau, ordea, ez zen espero bezalakoa izan. Eraikina amaitu gabe zegoen, patioak eta gelak ez zeuden hornituta eta gaur egunean zuzendaritza, gimnasioa eta jantokia dauden zatiak eraikuntza-prozesuan jarraitzen zuen. 

Honen aurrean, ikasketa-buruak eta zuzendaritzak egindako lana ezinbestekoa izan zen, kanpoko herritatik zetozen ikasleen garraioa eta jantokia bermatzerako orduan. Izan ere, zentroak Bigarren Hezkuntza eta Batxilergoa eskaintzeaz gain, Aplikazio informatikoen garapena deitutako Goi Mailako Heziketa Zikloa ere eskaintzen zuen. Aukera hau, baina, lehen urteetako matrikulazio eskasaren ondorioz desagertu egin zen.

Bi ereduren arteko talka

Eraikinerako sarrera, hezkuntza-ereduaren aldaketaren eta institutuaren irakasle beharraren ondorioz, irakasle berrien etorrerak ere ezaugarritu zuen. Hasiera batean, eskoletatik etorritako irakasleak ziren, gehienak magisteritza ikasitakoak eta institutua haren sorreratik zutitu zutenen antzekoak. Ondoren, berriz, irakasle lizentziatuak iristen hasi ziren, lan kultura eta ordutegi ezberdinetara ohituak. 

Beste institutu batzuetan ez bezala, Arrigorriagakoa Lehen Hezkuntzako maisu eta maistrek sortutako zentroa zen, pedagogia eta didaktika ardatz zentral gisa zutenak. Hezkuntza-kultura ezberdintasunak talkak eragin zituen, baina zailtasunak zailtasun erronka txiki hauek komunitatea indartu baino ez zuten egin. 

Moldaketa, istilu eta finkatze garaia igaro ahala, egindako ahaleginaren fruitua gero eta agerikoagoa bihurtzen hasi zen. Hizkuntzari dagokionean, hasieratik euskararen alde egindako apustua bete zen, D eredua bakarrik mantenduz. Informatika alorrean, Bizkaia mailan ikastetxe garatuenetarikoa bilakatu zen. Edukiez gain, herri txiki eta handiko ikasleak batzeak harreman- eta hezkuntza-eredu ezberdinen arteko elkarbizitza bermatu zuen. Aberastasunaren irudi dira, urteetan zehar irakasle zein ikasleen ekimenez sortutako proiektuak: Mar-mar irratia, Txutxumutxuak, Librometroa eta Txaramela aldizkaria besteak beste.

Gure herriekiko zorra

Arrigorriagako Institutuaren eragile izan ziren guraso eta irakasleek herri-mugimenduaren erreminta erabiltzeko hautu argia egin zuten. Herritar hauen kemenari esker, aurten institutuaren eraikinak 25 urte betetzeko aukera izan du. 

Ez ziren herri berekoak, ideia, esperientzia eta interes ezberdinak zituzten, baina helburu amankomuna zutenez, elkarlanaren alde jo eta su aritu ziren. Institutuaren eta gure herriaren historiak, ordea, hurbiltze apal hau baino gehiago merezi duela argi dagoela erakusten du egindako bideak. Sakontze-lan handia egin behar da oraindik. Ezin dugu ahaztu oroimenak iraungitze-data daukala.