[2020ko azaroan 26an paperean argitaratuko elkarrizketa] Goizeko lehen argi-izpiekin jaikitzen da Beñat Garcia (Zaratamo, 1990), Zaratamoko Madariaga auzoko familiako baserrian. Beñatek, Bizkaiko Pilota Federazioko pilota irakaslea izateaz gainera eta Zaratamoko 40 ume entrenatzeaz gain, Arati Turismo Landa-etxean egiten du lan, amarekin batera. Amak landa-etxeko jarduerak egiten dituen bitartean, Beñatek Arati Galapaneko eskualdeko zaldizko gida bezala jarduten du, landa-etxeak antolatzen dituen zaldien bidezko irteerak prestatzen. Aita zaratamarra eta ama zeberiotarra, animaliekin ibili izandako familiakoa da Beñat. Baina, arraroa bada ere, etxean ez dute sekula zaldirik izan, Beñaten hitzetan, errespetu handia ematen duten animaliak direlako.

Bederatzi urte zituela, lehenengo behorra oparitu zioten gurasoek. “Gazteegia, agian”, dio Beñatek: animalia urtebetez baino ez zuten eduki bertan. Beñatek, hain gaztea izanik, ez zuen zaldia landaz aldatzen eta familia animaliak umeekin izango zuen jarreraz fidatzen ez zenez, lehengusu baten Arrigorriagako baserrira eraman zuten: “Animaliak bertan darrai 24 urterekin. Batzuetan bertara hurbiltzen naiz, zaldia bisitatzera”, azaldu du Garciak. Itxialditik irten bezain pronto, Arati Galapanen zerbitzu-eskariak inoiz baino gehiago egin zuen gora udan zehar: “Jendeak etxetik irten gura zuen, eta gure lanbideak naturarekin kontaktuan egoteko aukera ematen du, hiriko burrunba eta pilaketetatik urrun. Zaldietan egindako jarduerak aire zabalean antolatu beharrekoak dira eta sei pertsonako talde txikiak prestatzen ditugu, segurtasun neurri guztiak betez”, azaldu du Zaratamoko gazteak.

Hasiera batean gertuko jendea izan zen Arati Galapanera nahita edo nahigabe hurbildu zena, eta urtez urte ahoz-ahoko publizitateagatik eta sare sozialetako eraginagatik, bere tartea eskuratu du landa-etxeak eta bertako zaldi irteeren zerbitzuak. Horrez gain, gida jakitun da hipika ez dela kirol merkea: “Esparru garestia da zaldiena, bereziki instalazioak sortu eta mantentzeko lanei dagokienez. Hori dela eta, jendearengana hurbiltzen saiatu gara gure inguruei etekina ateraz”.

Zaldiei pentsua eman ostean, Beñat baserri ondoko zalditegira hurbiltzen da, animaliak laztanduz. Batzuk helduak dira, beste batzuen kasuan, hasiberriak, eta boxetik irteten ikasten ari dira. Zaldiak banan-banan ateratzen ditu eta errepidetik, gainontzeko abereen begiradapean baserri ondoko zelaietara eraman. Bidean eskoziako High Lander ilunak ikusten ditugu, zaldiei begirada gainetik kendu barik. Zaldiak, zelai ezberdinetan askatzen ditu Zaratamoko gazteak eta ahokoa kendu bezain pronto galopan hasten dira, Zaratamoko erdiguneak paisaiaren atzealdea osatzen duen berdegune batean.

Aukeraketa zehatza

Guztira 11 zaldi dauzka Beñatek zalditegian. 11 horietatik bost etxean jaiotakoak dira eta beste hiru, bideratutakoak. Gainontzekoak erositakoak dira: “Posible den heinean, zaldiak etxean jaiotakoak izaten saiatzen gara”, azaldu du Beñatek. Zalditegietan arraza ezberdinetako zaldiak ikus daitezke: luzitano arraza jatorriko eme haurdun bat (Portugal), lau hispano-arabiar (nahasketa), arabiar-Horses Paint bat, hiru arraza garbiko arabiar eta ‘Cuarto de Milla’ arrazatik eratorritako zaldi indartsu bi (AEB). Gehienak arabiar arrazarekin nahastutakoak dira, horrela animalia lasaiagoak eskuratzen baitira. Arraza garbiko animaliek bestalde, izaera gogorragoa dute, eta indartsuagoak izan ohi dira. Arraza bakoitza erabilera zehatz baterako erabiltzen dela argitu du Garciak.

Itxialdian zehar, Beñatek behor bi zekortu zituen, eta hilabete batzuetan 14 zaldi izango ditu guztira zalditegian. Zaldiak ateratzen ari dela, ingurua begiratzen du gidak. Zalditegia handitu beharko lukeela dio, gaur egun zalditegiko espazioa ahuntz eta oiloekin konpartitzen dutelako zaldiek, eta laster edo berandu espazioa egokitu beharko dutela adierazi du gazteak. Zaldiak geletatik ateratzen dituen bitartean eta zaratarik egin gabe Laika agertu da, zaldizko irteeretan laguntza ematen dion zortzi urteko Border Colliea: “Gure zaldiak ehiztarien tiroak bezalako soinu gogorretara ohituta badaude ere, zaratarik egiten ez duen txirrindulari batek asko ikaratu ditzake, eta Laikak, zaldien parean atzera eta aurrera doanez, kirolariak abisatzen ditu”. Laikak zelaietaraino laguntzen ditu Beñat eta zaldiak, euren inguruan bueltak emateari utzi barik.

Udan zehar jarduera ugari antolatu dituzte umeekin Arati Galapanen: “Zaldien bizitza nolakoa den erakutsi diegu, eta ez soilik zaldiaren gainean ibiltzen: zaldiaren mantentze-lanak, animaliak zaldizkoari zer transmititu diezaiokeen…”, azaldu du Beñatek. Koronabirusak berak pertsona askorengan estresa sortu duela azaldu du gidak, eta zaldiak estres hori bideratzeko aukera paregabeak eskaintzen dituzten animaliak direla argitu du: “Zaldira igotzean, kontrolaren parte handi bat zaldiak berak duela konturatzen gara, eta animaliak gure mugimendu guztiak errespetatzen dituela ikustean lasaitasuna transmititzen dio zaldizkoari, gainontzeko pentsamenduetatik deskonektatuz”, azaldu du ekinoterapeutak. Horrez gain, zaldian ibiltzeak gorputzeko gihar guztiak mugitzea dakar, igeriketak egiten duen bezalaxe, baina ohikoak ez diren mugimenduekin. Umeen klaseak astelehenetik ostiralera antolatu izan dituzte eta oporretatik bueltan zaldizko ibilbideak antolatu dituzte gehienbat.

Animaliak gertutik

Zaldi batera sekula igo ez den pertsona bati murgilketa graduala egiteko gomendioa ematen zaio: lehenik eta behin, Arati Galapaneko jardueren bidez kontaktua ezartzen da zaldizkoa eta zaldiaren artean, animalia hauen munduko jakintzak eskainiz: animaliaren orrazketa, bere kaskoen tratamendua, aulkia nola jartzen den, ferren zergatia eta euren garrantzia, ahoaren zainketa… Horrela sortzen da zaldia eta gainean doanaren arteko berebiziko kidetasun harremana edo lotura.

40 minutu inguruko aurreprestaketa honen bidez, zaldia ezagutu baino lehenagoko beldurrak urruntzen direla adierazi du Garciak: “Oso garrantzitsua da lotura hori lantzea. Azken batean, zaldi batera sekula igo ez den pertsona batek lau orduko ibilaldia kontratatzen badu eta esperientzia lehen minututan ez bazaio gustatzen, ez du ibilbidea gozatuko”. Umeez gain, Arati Galapaneko eskaria familiek eta bikoteek osatzen dute bereziki.

Madariaga auzoko baserrian bertan bukatzen da errepidea eta basoak ongietorria ematen die oinezkoei, txirrindulariei eta zaldizkoei. Koronabirusak eragindako normalitate berri honen ondorioz mendi magalean jende gehiago ikusten dela adierazi du Beñatek: “Lehen ez zen hainbeste jende ikusten inguru honetan, eta egia da konfinamenduak jendea etxetik atera duela. Baina basoa guztiona da eta denok daukagu berau disfrutatzeko eskubide bera”.

Ibilaldiak iraupen askotakoak dira eta guztiak etxetik irteten dira, inguruetako merenderoetatik igaroz: Upoko pagadira doana eta baita San Segismundora doana ere, Usansoloko urtegira doan ibilbidea Lekubaso merenderotik… ibilbideek panoramika ederrak eskaintzen dizkiete zaldizkoei, mendian murgilduta egonda Bilbo gertu ikusteko aukera izanik, besteak beste. “Ibilbide hauen bidez, lasaitasuna transmititzen dugu naturan, segurtasuna eskainiz zaldiaren bidez”.